Transformacja komunikacji biznesowej– tym bardziej. Szukaliśmy znaku, który pokazywałby proces, przez jaki przeszła. Począwszy od tradycyjnego, kilkusetletniego wypełniania jej językiem i treścią, poprzez definiowanie na nowo w okresie powojennym, aż po jej współczesną odsłonę (rewolucja 4.0.). Symbol ten zatem miałaby pokazywać zmianę, zarówno formy (nowa semantyka), jak i treści oraz filozofii podejścia do komunikacji (nowa intencja).

Ostatnia dekada stoi pod hasłem kryzysu komunikacji. Jak świat długi i szeroki narzekamy na technologię i samego człowieka. Zatraciliśmy się w dowolności ocen, wyrażaniu opinii, czy powierzchowności analiz. To fakt, mierzymy się z nieznanym dotąd zjawiskiem dostępu i przekazywania informacji na masową skalę. Nigdy nie kontaktowaliśmy się ze sobą tak często i szybko. Nigdy dotąd komunikacja nie była tak skutecznym katalizatorem zarówno dobrych, jak i dramatycznych zjawisk.

Skoro bez komunikacji nas nie ma, to dlaczego robimy sobie taką krzywdę, wypaczając jej podstawy? Te niepokojące zjawiska widzimy w praktycznie każdym jej zakresie, także części biznesowej. Naprawdę niepokojąco zaczęło się dziać tuż po kryzysie finansowym 2008/2009. Gwałtowny rozwój technologiczny (4.0) tylko pogłębiał ten stan. Ponieważ komunikacja jest jednym z podstawowych papierków lakmusowych całego procesu biznesowego wiadomo było, że jeśli w tej dziedzinie nie dzieje się dobrze, firmy i ludzie w nich pracujący będą cierpieć. Tak też się stało. Mimo, iż finansowe prosperity trwało przez ponad dekadę, procesy komunikacyjne śmiało można nazwać transformacją psycho-digitalową™. Dlaczego tak ważne w ostatnich dekadach słowo „digital”, które zazwyczaj wybija się na pierwsze miejsce, poprzedzone zostało słowem „psycho”? Otóż, o ile technologia radzi sobie nadspodziewanie dobrze, czasami już prawie bez naszego udziału, to w kontekście rozwoju cywilizacji szwankujemy my – ludzie. Nasza sfera psychologiczna nie nadąża za rewolucją. Nie posiedliśmy umiejętności dostosowania się do takiego przyspieszenia, korzystania z miliardów danych, rozumienia mikro informacji i połączeń między nimi, do zwielokrotnienia liczby decyzji, czy wreszcie tak masowej podaży i konsumpcji, w tempie „instant”.

Mimo, że naszym niespełnionym (przez wieki) marzeniem był natychmiastowy, powszechny dostęp do wszystkiego, gdy do tego doszło, zaczęliśmy się gubić. Ostatnie lata to szczególna dominacja agresji, manipulacji i egoizmów w komunikacji. W biznesie nie jest inaczej, bo opiera się on wprost na zagarnianiu, zarabianiu, dominowaniu i wykorzystywaniu siły. Jak to działa na ludzi tworzących ten biznes, na co dzień? Zniechęceniem i wypaleniem, głównie. Ale dochodzi też do zdecydowanie głębszych problemów, a ich skala się zwiększa.

Twardy orzech do zgryzienia, a wręcz dziejowe wyzwanie! Aby było to możliwe kluczowym faktorem sukcesu jest znalezienie grupy sprzyjającej przewrotowi, czyli zwolenników, których doświadczenia i entuzjazm poniosą tę ideę. Nie ma z tym problemów. Dlaczego? Bo trudno spotkać osobę, która myśląc o procesie negocjacji czy szerzej, o procesie komunikacji biznesowej w ich dotychczasowym kształcie wyraża entuzjazm. Człowieka, który deklaruje, że szczerze lubi ten proces i wspiera tę opinię bezstresowymi doświadczeniami. Najczęściej, pytając o negocjacje widzimy na twarzy triumf wygranej lub niechęć, napięcie ofiary. Albo udawanie. Nierzadko pojawia się wspomnienie i antycypacja lęku, gdyż negocjacje dla większości z nas to wojna.

Nie inaczej wygląda język, który zbudował się wokół tego pojęcia. Dominuje retoryka wojenna: wygrać, walczyć, zdobyć, przegrać, pokonać, itd. Paradoksalnie, widać to nawet w słynnych ulepszeniach negocjacji, gdzie ta „wojskowa” tradycja jest zakodowana w słowach-kluczach. Otóż, istnieje teoria, że negocjacje powinny być prowadzone w idei wygrany – wygrany (ang. win- win), zamiast wygrany- przegrany (ang. win-lose). Abstrahując od tego, że nie jest to wskazówka logiczna: kiedy kończy się mecz np. ping-pong’owy, nie możemy mieć wygranych po obu stronach stołu, to zastosowane w niej słowa przeczą postulowanej idei. Jeśli mam dążyć do wygrania, to nie prowadzę tego procesu kooperacyjnie. Podobnie jest w bitwie, walczę-wygrywam-jestem zwycięzcą.

„Kodyfikacja” procesów negocjacyjnych odbywająca się w latach 70/80-tych XX wieku przypadała na okres bardzo silnego rozwoju kapitalizmu, rywalizacji, zdobywania. Teoria win-win, która została zapożyczona z wychowania dzieci, nie zmieniła zasad biznesu, w wielu przypadkach to albo pobożne życzenie, albo jedno z usprawiedliwień. Powszechnie używa się haseł typu: walcz, albo zginiesz, co cię nie zabije, to cię wzmocni, zdobywaj przyczółki, pokazuj siłę, odgrywaj teatr, chowaj asy w rękawie, manipuluj, oszukuj, zwódź, a nawet szantażuj. Tak się działo przez wieki. I nie bez znaczenia jest również fakt, że biznes tworzony był w ogromnej większości przez mężczyzn, a zatem język, zwyczaje, zasady były wypełniane testosteronem. Płeć męska, stawiając sobie na punkt honoru codzienne zwycięstwa nie siliła się na nieostre, koncyliacyjne określenia. Taki język mógł być zarezerwowany dla dyplomacji, ale i te działania, ukrywane za zamkniętymi drzwiami prowadzone były pod płaszczykiem „męskich rozmów”.

Na koniec, aby w pełni poznać tło zmian konieczne jest zrozumienie, że negocjacje najczęściej były i są rozumiane, jako gra o sumie zerowej! Innymi słowy – jeśli TY dostaniesz więcej, to JA, automatycznie, dostanę mniej. Takie podejście oznacza skupianie się na osiągnięciu własnego dobra i odmawianie drugiej stronie, by mieć więcej dla siebie, za wszelką cenę. Czyli znów – konfrontacja i walka.

Jakie są zatem skutki tego stanu rzeczy? Skoro ciągle musisz zmagać się, podejrzewać, manipulować, kłamać, bo oni, jak sądzisz, zwodzą, oszukują i wystawiają do wiatru, to wcześniej czy później zaczynasz się zawodowo wypalać, przestajesz zachowywać się naturalnie, czujesz niechęć, brak inspiracji, apatię. Nawet, jeśli masz już dość, to przecież negocjacje są obowiązkiem menedżera. Bez względu na to, jaki masz konstrukt psychiczny, jest coraz gorzej, a przecież jest jeszcze życie poza pracą, np. w relacji prywatnej. Zabierasz „pracę do domu”? Zatem, Twoje życie to permanentny stan wysokiego kortyzolu (hormonu stresu), do tego poziomujesz go dopaminą, poprzez satysfakcję, jaką dają Ci szybkie zwycięstwa. Wszystko to obniża Twój komfort życia i oddala spełnienie. Czy jesteś w grupie ok.84% populacji pracowniczej, która w zaciszu przyznaje, że nie lubi swojego zajęcia?

Większość z nas chciałaby powiedzieć stop! ? Nadszedł więc czas transformacji, bierzemy do ręki transparent, a na nim hasło, czyli nasz symbol i manifest rewolucji w komunikacji biznesowej: